Poradniki

Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego musi być sporządzona dla każdego stanowiska pracy znajdującego się w przedsiębiorstwie. Powinna zawierać informacje, które wynikają z procedur zarządzania ryzykiem zawodowym. Dokumentacja oceny ryzyka zawodowego pomaga w określeniu poziomu ryzyka oraz dopasowaniu odpowiednich środków profilaktycznych.

Czynniki biologiczne składają się z prionów i wirusów, bakterii, grzybów, pasożytów wewnętrznych, czynników roślinnych i zwierzęcych. W ostatnim czasie największą popularność zyskał koronawirus wywołany przez wirusa SARS-CoV-2 przez, który wprowadzono na terenie Rzeczypospolitej Polskiej stan epidemii. Dlatego tak ważne jest, aby pamiętać o aktualizacji swojej oceny ryzyka zawodowego o ten czynnik.

Metoda wg PN-N-18002 jest uniwersalną metodą oceny ryzyka zawodowego. Można ją wykorzystać jeśli mamy do czynienia z czynnikami mierzalnymi i niemierzalnymi. Gdy mowa o czynnikach niemierzalnych nie jest potrzebne użycie wzorów, wykorzystuje się jedynie informacje o prawdopodobieństwie oraz ciężkości zdarzeń scharakteryzowanych za pomocą tabel. Następnie za pomocą matrycy ryzyka na przecięciu poziomów określa się wartość ryzyka. Inaczej jest w przypadku czynników mierzalnych, przy których należy wykonać badania pomiaru środowiska pracy i porównać je z wartościami dopuszczalnymi, jeśli wynik przekracza poziom dopuszczalny, wtedy należy wyznaczyć za pomocą wzoru jego krotność.

Metoda OCRA (zawarta w normie EN 1005) jest stosowana dla czynności powtarzalnych przy użyciu kończyn górnych. Metoda określa czynniki wpływające na całkowite obciążenie i pozwala ocenić, które z nich wnoszą największy wkład w całkowite ryzyko i tym samym zastanowić się nad sposobem ograniczenia obciążenia wynikającego z konkretnego czynnika.

Czynnik chemiczny można rozdzielić ze względy na skutki oddziaływania oraz sposób oddziaływania. Wchodzi on w grupę czynników szkodliwych ze względu na możliwość przedostania się do układu człowieka za pomocą różnych dróg. Głównym celem oceny ryzyka zawodowego jest pomoc w dobraniu odpowiednich działań i środków ochronnych.

Metoda wskaźników kluczowych inaczej zwana metodą KIM jest stosowana dla oceny ryzyka zawodowego związanego z ręcznymi pracami transportowymi. Wykorzystywana jest przy czynnościach takich jak: ciągnięcie i pchanie i/lub podnoszenie, trzymanie i przenoszenie. Przy określaniu parametrów ryzyka bierze się pod uwagę tabelę zawierającą punktacje dla masy produktu, postaw ciała, warunków pracy, czasu, w którym wykonywana jest czynność, a także dla prędkości ruchu.

Metoda chronometrażowo-tabelaryczna jest jedną z najpopularniejszych metod oceny wydatku energetycznego. Skupia się na pozycji ciała, zaangażowanej grupie mięśni, stopnia ciężkości pracy oraz czasie wykonywania czynności.

Metoda REBA została nazwana szybką metodą pomiaru obciążenia czynnościowego oraz mięśniowo-szkieletowego całego ciała w trakcie wykonywania zadań związanych z pracą. Swoją uwagę skupia na pozycjach ciała (szyi, tułowia, kończyn dolnych, ramion, przedramion, nadgarstka), zakresie ruchu, obciążeniu zewnętrznym, stosowanej sile, intensywności pracy mięśni, a także rodzaju chwytu. Stosowana jest przy stanowiskach wykonujących czynności często w niefizjologicznej, wymuszonej pozycji ciała oraz wymagających dużego wysiłku fizycznego.

Metoda OWAS skupia się na określeniu położenia tułowia, ramion, nóg, a także obciążeniu zewnętrznym. Celem metody jest ujawnienie i ewentualna korekta niepożądanych pozycji poprzez modyfikacje stanowisk pracy, a także poinformowanie pracowników o tym jak prawidłowo zapobiegać powstaniu skutków narażenia na zagrożenie. Wykorzystywana jest najczęściej w sytuacjach, gdzie występuje dużo różnych pozycji. W celu wyznaczenia obciążenia należy nadać pozycji odpowiedni kod i za pomocą tabeli określić jego kategorie.

Ocena obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego metodą RULA bierze pod uwagę obciążenie ramienia, przedramienia, nadgarstka, skręcenia nadgarstka, szyi, tułowia i nóg. Metodę tą można zastosować na bardzo różnych stanowiskach pracy od administracyjno-biurowych po pracę wykonywane w bardzo niekorzystnych warunkach pracy. Zaletą metody RULA jest szybkość i łatwość w wykonaniu.

Metoda WPR nazwana również metodą wskaźnika poziomu ryzyka jest określana przez prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożenia (A), częstości występowania narażenia (ekspozycji na zagrożenie) (B), rodzaju szkód (największej spodziewanej straty) (C), zakresu szkód (liczby osób narażonych na zagrożenia) (D). Parametry ryzyka zawodowego są szacowane za pomocą tabel, co ułatwia określenie poszczególnego elementu.

Ocena ryzyka zawodowego metodą Pięciu Kroków, której pełna nazwa to pięć kroków do oceny ryzyka (ang. Five steps to risk assessment). Składa się z czterech parametrów, które są określane jako: P czyli prawdopodobieństwo wystąpienia zdarzenia, F jako częstotliwość narażenia (ekspozycji), S następstwo zdarzenia (skutki) oraz I liczba osób narażonych. Wartość tych elementów jest opisana za pomocą tabel, co ułatwia określenie wielkości ryzyka zawodowego.

Ocena ryzyka zawodowego metodą JSA składa się z wielu etapów, charakteryzowana jest za pomocą takich parametrów jak konsekwencja (C) oraz prawdopodobieństwo konsekwencji (P). Wartość P jest określana za pomocą trzech elementów tj. częstotliwość występowania zagrożeń (F), prawdopodobieństwo zdarzenia (O) i możliwości uniknięcia lub ograniczenia szkody (A). Metoda skupia się na regularnych badaniach sposobu pracy maszyn i urządzeń, stanowisku pracy i wykonywanych na nim procesach technologicznych, a także na zagrożeniach na nim występujących.

Wstępna analiza zagrożeń (PHA, ang. Preliminary Hazard Analysis) zakłada możliwość powstania wypadku przy pracy oraz w sposób jakościowy szacuje jego możliwe skutki lub utratę zdrowia pracownika. Jest metodą dwuparametrową, która określa stopień szkód oraz prawdopodobieństwo szkody. Parametry są przedstawione za pomocą sześciostopniowych tabel. Często wykorzystywana jest w celu porównania koncepcji projektowych, a także jako składowa dla metod bardziej szczegółowych.