Zapisz na liście zakupowej
Stwórz nową listę zakupową

Metoda NIOSH - obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego

2022-04-20
Metoda NIOSH - obciążenie układu mięśniowo-szkieletowego

Ocena ryzyka zawodowego (ORZ), za którą odpowiedzialność ponosi pracodawca, charakteryzuje się analizowaniem i wartościowaniem ryzyka zawodowego. Powinien on wyposażyć pracownika w niezbędne środki ochronne, informować pracownika o istniejących zagrożeniach występujących w środowisku pracy oraz o metodach ochrony przed tymi zagrożeniami na danym stanowisku pracy. Głównym zadaniem oceny ryzyka zawodowego jest zapewnienie poprawy warunków pracy, a także ochrony zdrowia i życia osób pracujących. ORZ musi być przeprowadzana w sposób systematyczny i rzetelny, aby spełniała swoją funkcję.
Do wyznaczenia zaleceń wartości granicznej masy, która nie może zostać przekroczona ze względu na obciążenie pracą, wykorzystuje się metodę obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego NIOSH (ocena obciążenia podczas przemieszczania ładunków), zawartą w normie PN-EN 1005-2+A1:2010 Bezpieczeństwo maszyn -- Możliwości fizyczne człowieka -- Część 2: Ręczne przemieszczanie maszyn i ich części. Zasady odnoszące się do obciążenia fizycznego, które ukazuje się w czasie dźwigania ciężarów przedstawione zostały w powyższej normie, dla wartości siły powodującej zmiany w dysku L5/S1 z 1981 r. z poprawkami z 1991 r. Analiza NIOSH charakteryzuje się faktem, że jest metodą pośrednią, występuje ona w postaci analizy statystycznej (wybranej pozycji ciała).

Dokumentacja obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego metodą NIOSH

Celem metody NIOSH jest ocena ryzyka dla oburęcznych, symetrycznych lub asymetrycznych czynności. Czynności realizowane przez pracownika można scharakteryzować jako pobieranie i odkładanie przedmiotów, materiałów, itp. Należy zapamiętać, że powinno się rozdzielić te czynności i rozpatrywać je osobno, tj.: osobno dla momentu pobierania i odkładania. Przed rozpoczęciem procesu analizy zaleca się:

  • dokonać obserwacji procesu pracy (rekomenduje się nagrywanie filmu lub wykonanie zdjęć),
  • wykonanie wywiadu z pracownikami pracującym na danym stanowisku,
  • zebranie i przeanalizowanie dodatkowych aspektów mających wpływ na proces pracy (warunki środowiska pracy, cechy indywidualne pracownika, stosowane środki ochrony, a także rodzaj czynności - ciągła czy sporadyczna),
  • sprawdzenie czy czynność jest zgodna z wymaganiami i założeniami wybranej metody.

Dzięki metodzie NIOSH możliwe jest obliczenie wartości masy obiektu przenoszonego, która nie spowoduje wzrostu ryzyka wystąpienia dolegliwości w obrębie układu narządu ruchu. Omówiona wartość posiada nazwę zalecanej wartości granicznej RWL.

Wartość RWL definiowana jest dla poszczególnego zestawu warunków prac związanych z ręcznym dźwiganiem i przenoszeniem ciężaru. W celu wyznaczenia wartości granicznej RWL należy posiłkować się takimi danymi jak:

  • masa podnoszonego ciężaru L – wyznaczoną w kg,
  • odległość HM pomiędzy środkami ciężkości masy podnoszonego ciężaru, a punktem środkowym położonym pomiędzy kostkami stawów skokowych – podaną w cm,
  • położenie, z którego podnoszony jest ładunek (V) – wyznaczaną w cm,
  • wysokość na jaką musi być podniesiony ciężar (D) – wyznaczoną w cm,
  • miara częstość podnoszenia (FM), w przeciągu minuty, w okresach ponad 15 min,
  • czas trwania podnoszenia, wyznaczony w godzinach [h],
  • kąt asymetrii A, kątowe przemieszenie ciężaru w stosunku do płaszczyzny strzałkowej. Należy wykorzystać pomiar początkowy i końcowy podnoszenia ciężaru. Jednostką jest stopień,
  • sposób chwytu podnoszonego ciężaru.

Wzór określający wartość graniczną masy podnoszonego ciężaru przedstawia się w następującej formie:

Wartość graniczna masy podnoszonego ciężaru - metoda NIOSH

gdzie:

LC – (ang. Load Constant) stała obciążenia,

HM – (ang. Horizontal Multiplier) współczynnik (poziomy), określany za pomocą: HM = 25/H,

VM – (ang. Vertical Multiplier) współczynnik (pionowy), określany za pomocą: VM = 1 – [0,003 · (V-75)],

DM – (ang. Distance Multiplier) współczynnik odległości, określany za pomocą: DM = 0,82 + (4,5/D),

AM – (ang. Asymmetric Multiplier) współczynnik asymetrii, określany za pomocą: AM = 1 – (0,0032·A),

FM – (ang. Frequency Multiplier) współczynnik częstotliwości określany przy wykorzystaniu tabeli 1,

CM – (ang. Coupling Multiplier) współczynnik chwytu określany przy pomocy tabeli 2 i 3.


Do wyznaczenia powyższego wzoru należy zastosować poniższe informacje:

  • H – odległość poziomu rąk od punktu środkowego między kostkami stawów skokowych, pomiar wykonuje się z wykorzystaniem pozycji początkowej i docelowej podnoszenia ciężaru, a wynik podaje się w cm,
  • V – odległość w pionie rąk od podłogi, pomiar wykonuje się z wykorzystaniem pozycji początkowej i docelowej podnoszenia ciężaru, a wynik podaje się w cm,
  • D – pionowa odległość przemieszczania, podawana w cm,
  • A – kąt asymetrii – kątowe przemieszenie ciężaru w stosunku do płaszczyzny strzałkowej. Należy wykorzystać pomiar początkowy i końcowy podnoszenia ciężaru. Jednostką jest stopień [°],
  • FM – miara częstość podnoszenia w przeciągu minuty, w okresach ponad 15 min.

Czas trwania podnoszenia wyznaczony jako:

  • krótszy lub równy jednej godzinie,
  • krótszy lub równy dwóm godzinom,
  • krótszy lub równy ośmiu godzin.

Tabela 1. Wartość współczynnika częstotliwości

Wartość współczynnika częstotliwości - metoda NIOSH 

Kiedy rozpatrywany jest sposób chwytu podnoszonego, zaleca się skorzystanie z tabeli 2.

Tabela 2. Klasyfikacja jakości chwytu pojemnika

  Klasyfikacja jakości chwytu pojemnika - metoda NIOSH

Uwagi:

  1. Uchwyt typu rączka jest zaprojektowany optymalnie o wymiarach: od 1,9 do 3,8 cm w przekroju, długość ma wartość równą lub powyżej 11,5 cm, a średnica otworu to 5 cm, ma on cylindryczną formę, a powierzchnia jest gładka, ale nie śliska.
  2. Uchwyt jest optymalnie zaprojektowany, wycięty, ma on wymiary: wysokość równą lub powyżej 3,8 cm, długość 11,5 cm, półowalny wykrój (średnica otworu ≥ 5 cm), gładką, ale nie śliską powierzchnię, a ścianka ma grubość ≥ 60 cm (np. przy kartonie o podwójnej grubości).
  3. Przyjęto, że optymalny pojemnik ma ≤ 40 cm długości, ≤ 30 cm wysokość, a także jego powierzchnia jest gładka, ale nie śliska.
  4. Pracownik powinien mieć możliwość umieszczenia palców do 90° pod pojemnikiem, z wykorzystaniem wymagań związanych z podnoszeniem pudełka kartonowego z podłogi.
  5. W sytuacji, gdy pojemnik nie spełnia wymogów postawionych w punkcie 3, uważa się, że jest on źle zaprojektowany wyróżnia się tu sytuacje, że obiekt luźny, nieporęczny, środek ciężkości nie jest równomiernie rozłożony między uchwytami.
  6. Pracownik powinien w sposób wygodny dla niego objąć obiekt dłonią bez przesadnego odchylenia nadgarstka lub przyjmowania niewygodnej pozycji. Chwyt nie powinien wymagać użycia nadmiernej siły.

Tabela 3. Wartość współczynnika jakości chwytu

Wartość współczynnika jakości chwytu - metoda NIOSH

Schemat ilustrujący wyznaczanie współrzędnych położenia rąk - metoda NIOSH

Rys. 1. Schemat ilustrujący wyznaczanie współrzędnych położenia rąk: 1 – pion, 2 – poziom, 3 – rzut środka ciężkości na podstawę, 4 – odległość pozioma, 5 – punkt środkowy między kostkami, 6 – wysokość (odległość pionowa), 7 – punkt boczny.


Schemat ilustrujący wyznaczanie współrzędnych kąta asymetrii - metoda NIOSH
Rys. 2. Schemat ilustrujący wyznaczanie współrzędnych kąta asymetrii: 1 – płaszczyzna strzałkowa, 2 – płaszczyzna czołowa, 3 – rzut ciężkości, 4 – linia asymetrii, 5 – kąt asymetrii, 6 – linia strzałkowa, 7 – punkt środkowy między kostkami, 8 – punkt ciężkości, 9 – linia czołowa.

Tabela 4. Ogólne wytyczne do projektowania lub modernizacji czynności podnoszenia ciężarów

Ogólne wytyczne do projektowania lub modernizacji czynności podnoszenia ciężarów - metoda NIOSH

Dodatkowo w metodzie NIOSH jest określany wskaźnik oceny obciążenia przy podnoszeniu ciężarów LI.

Wskaźnik LI umożliwia względną ocenę poziomu obciążenia fizycznego związanego z podnoszeniem. Wyrażony on jest za pomocą następującego wzoru:

Wskaźnik oceny obciążenia przy podnoszeniu ciężarów LI - metoda NIOSH

Wskaźnik LI można użyci do identyfikacji czynności niebezpiecznych przy podnoszeniu i dźwiganiu lub do ich ciężkości.

Im większa wartość L, tym poziom ryzyka związany z urazem kręgosłupa podczas dźwigania ciężaru zwiększa się.

Tabela 5. Wartościowanie obciążenia


Wartościowanie obciążenia - metoda NIOSH

Przykład wykorzystania metody NIOSH

Do określenia zalecanej masy granicznej możliwe jest wykorzystanie specjalnie zaprojektowanych Arkuszów kalkulacyjnych stworzonych w Excelu. Wyróżnia się dwa typy obliczeń dla czynności prostej lub złożonej. Podstawowymi różnicami jest to, że arkusz do kontroli czynności prostych zawiera rysunek określający wartość HM (odległość pomiędzy środkami ciężkości masy podnoszonego ciężaru, a punktem środkowym), tabele ustalenia FM (częstotliwość), tabela CM (klasyfikacja chwytu), a także arkusz analizy czynności prostej, natomiast arkusz wielozadaniowej zawiera: tabele przedstawiające godzinę rozpoczęcia i zakończenia czynności, arkusz przedstawiający wyliczenia, złożony wskaźnik dźwigania, rysunek, tabelę ustalania FM, chwyt, wskaźnik, a także wynik.
Pracownik jest zatrudniony na stanowisku kurier, jest narażony na pracę związaną z ręcznym transportem materiałów. Przyczynami zwiększenia dolegliwości układu mięśniowo-szkieletowego jest nieprzestrzeganie norm dotyczących przenoszenia ciężarów. Wykonuje on pracę po drogach poziomych, a także na schodach.

Przykład wykorzystania jest przedstawiony za pomocą arkusza kalkulacyjnego Excel dla czynności prostej. Można zauważyć, że zawiera on wszystkie najpotrzebniejsze dane zaczynając od ogólnych typu, który to załącznik, do jakiego protokołu, nazwa stanowiska, opis czynności, itp. do głównej części zwanej „OBLICZENIA”. Zauważyć można podział na kobiety i mężczyzn, a także podział na początek zadania i jego koniec. Wymienia się wszystkie elementy podane wyżej jednakże dopuszczalna masa ładunku, DM i AM określana jest z góry. Wyniki z obliczeń przedstawione są w tabeli obok co ułatwia odczytanie. Przedstawione wyniki dla kobiet i mężczyzn różnią się od siebie. Wartość LI podczas rozpoczęcia zadania dla kobiet ma wartość dużą i są potrzebne działania korygujące, jednak dla mężczyzn jest średnie i potrzebna jest tylko kontrola. Natomiast jeśli chodzi o koniec zadania, dla kobiet ryzyko jest bardzo duże i zaleca się natychmiastowe wstrzymanie podjęcia działań zmniejszających ryzyko, a dla mężczyzn jest to dalej wartość średnia.

wyjmowanie paczki kurier - metoda NIOSH - orz.pl

Przykład wykorzystania metody NIOSH - orz.pl

Podsumowanie

Metoda NIOSH ma jednak pewne ograniczenia i nie może być wykorzystana dla czynności i zadań:

  • w których prace są wykonywane ręką,
  • przy bardzo wysokiej częstości ruchów (np. praca taśmowa),
  • przy noszeniu na duże odległości, przesuwaniu lub ciągnięciu,
  • przy niekorzystnych warunkach środowiska pracy (np. niekorzystny mikroklimat),

a także do analizy pracy:

  • powyżej 8 godzin,
  • w pozycji siedzącej lub klęczącej,
  • w ograniczonej przestrzeni (kiedy pracownik musi wykonywać dużą liczbę dodatkowych ruchów, by móc przenieść przedmiot na wyznaczone miejsce),
  • przy użyciu taczki lub łopaty,
  • na niestabilnym podłożu.

Zalecana masa graniczna (RWL) oraz wskaźnik podnoszenia (LI) mogą być wykorzystywane w trakcie projektowania ergonomicznego na kilka sposobów:

  1. RWL i LI mogą służyć do identyfikacji czynności zawodowych, potencjalnie wywołujących problemy zdrowotne związane z układem mięśniowo-szkieletowym.
  2. RWL może być stosowana do polepszenia istniejących zadań podnoszenia lub projektowania nowych, np. jeśli zmienne zadania są ustalone, wtedy można wybrać masę maksymalną nieprzekraczającą RWL. Natomiast w przypadku, gdy masa jest stała, można modyfikować zmienne zadania tak, by nie została przekroczona wartość RWL.
  3. LI może być użyty do oszacowania względnej wielkości obciążenia fizycznego dla określonych czynności lub całej pracy.
  4. LI umożliwia zdefiniowanie celów podczas podejmowania decyzji o interwencji ergonomicznej.

Ocena ryzyka zawodowego metodą NIOSH, która wykorzystuje dużo punktów pomocnych w prawidłowej ocenie, jest stosowana podczas ręcznych prac transportowych. Metoda bierze pod uwagę więcej zmiennych niż np. MAC czy KIM.

Pokaż więcej wpisów z Kwiecień 2022
Zaufane Opinie IdoSell
4.92 / 5.00 379 opinii
Zaufane Opinie IdoSell
2024-03-15
Delikatne opóźnienie w wysyłce.
2024-02-05
szybkie załatwienie sprawy, polecam
Strona korzysta z plików cookie w celu realizacji usług zgodnie z Polityką dotyczącą cookies. Możesz określić warunki przechowywania lub dostępu do cookie w Twojej przeglądarce.
Zamknij
pixel