Konsekwencje braku oceny ryzyka zawodowego

Pracodawca zgodnie z art. 226 Kodeksu pracy jest obowiązany do oceniania i dokumentowania ryzyka zawodowego, a także stosowania niezbędnych środków profilaktycznych mających na celu ochronę pracownika przed zagrożeniami. Ocena ryzyka zawodowego (ORZ) jest dokumentem, który należy wykonać dla każdego stanowiska pracy znajdującego się w zakładzie pracy. Dokumentacja powinna zostać wykonana przez specjalistyczny zespół powołany przez pracodawcę, który powinien posiadać wiedzę na temat zagrożeń jakie mogą pojawić się na stanowisku pracy, a także dysponować umiejętnościami sporządzania oceny ryzyka zawodowego. Najlepiej, aby w skład zespołu wchodzili, m.in.: pracodawca (zastępcy, dyrektorzy itd.), osoby kierujące pracownikami (brygadziści, majstrowie, kierownicy, inżynierowie itd.), przedstawiciele pracowników (przedstawiciele różnych zawodów i specjalności), w tym społeczni inspektorzy pracy, pracownicy służby bhp, a także lekarz medycyny pracy.

Pieniężnie konsekwencje braku oceny ryzyka zawodowego

W sytuacji, gdy pracodawca (lub inne osoby działające w jego imieniu) popełnił wykroczenie przeciwko prawom pracownika, działaniom związanym z BHP, a także innym wykroczeniom znajdującym się w katalogu wykroczeń (art. 282, Kodeksu pracy – k.p.), ale stwierdzone naruszenie nie stanowiło bezpośredniego zagrożenia dla życia lub zdrowia pracowników oraz winowajca nie był dotąd karany przez Państwową Inspekcję Pracy, kontrola może zakończyć się upomnieniem. Osoba przeprowadzająca kontrolę (inspektor pracy) może uznać za wystarczające ukaranie grzywną w kwocie do 500 zł, a w przypadku, o którym mowa w art. 9 § 1 Kodeksu wykroczeń - do 1 000 zł. W przypadku osoby ukaranej już co najmniej dwukrotnie w przeciągu dwóch lat od dnia ostatniego ukarania, inspektor pracy może w postępowaniu mandatowym nałożyć grzywnę w wysokości do 5 000 zł. W sytuacji, gdy istnieje rażące niedbalstwo ze strony pracodawcy związane z BHP, a osoba kontrolująca zgłosi sprawę do sądu rejonowego, na pracodawcę może zostać nałożona kara za wykroczenie, a grzywna może wynosić od 1 000 zł do 30 000 zł. Pracodawca nie dokonujący zmian zaleconych przez inspektora pracy może zapłacić grzywnę do 10 000 zł, a jeżeli jest osobą prawną lub jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej – 50 000 zł. W sytuacji wielokrotnego nakładania grzywny jej kwoty to odpowiednio 50 000 zł i 200 000 zł.

Na co zwraca uwagę Państwowa Inspekcja Pracy podczas kontroli oceny ryzyka zawodowego

Inspektor pracy podczas kontroli sprawdza, czy na stanowiskach pracy są sporządzone oceny ryzyka zawodowego. Warte zaznaczenia jest to, że nawet jeśli pracodawca zatrudnia jednego pracownika w niepełnym wymiarze pracy ma obowiązek oceniania ryzyka zawodowego.
Podczas kontroli często ujawniane są takie nieprawidłowości jak:

• brak przeprowadzonej oceny ryzyka zawodowego,
• nieprawidłowość w typowaniu stanowisk,
• powierzchowne zbieranie informacji,
• niezaktualizowanie oceny ryzyka zawodowego,
• niedokładność w przeprowadzeniu dokumentacji,
• brak oceny ryzyka podczas powstania nowych stanowisk,
• niezapoznanie nowych pracowników z oceną ryzyka zawodowego.

Pracodawca zobowiązany jest do sporządzania dokumentacji na każdym stanowisku pracy, a w szczególności podczas doboru wyposażenia stanowisk i miejsc pracy, stosowanych substancji i preparatów chemicznych, biologicznych, rakotwórczych lub mutagenny, a także przy zmianie organizacji pracy.
Warto zaznaczyć, że ocena ryzyka zawodowego nie jest jedynym elementem jaki Państwowa Inspekcja Pracy bierze pod uwagę podczas kontroli związanej z BHP. Zwraca również uwagę na badania profilaktyczne i szkolenia bhp.
W trakcie kontroli sprawdza się czy są przestrzegane przepisy oraz zasady dotyczące oceny ryzyka zawodowego oraz stosowanie środków profilaktycznych mających na celu ograniczyć poziom ryzyka.
Państwowa Inspekcja Pracy bierze pod lupę najczęściej takie zakłady pracy, w których:

• występuje duże nasilenie zagrożeń zawodowych,
• duża liczba czynników szkodliwych dla zdrowia pracowników,
• specyfikacja firmy charakteryzuje się wysokim wskaźnikiem w zakresie wypadkowości oraz zapadalności na choroby zawodowe.

Po zakończonej kontroli pracodawca otrzymuje protokół, który zawiera opis nieprawidłowości związanych z brakami ORZ, jak również brakiem spełnienia obowiązku informacyjnego. Na protokole pojawi się termin, do którego należy wprowadzić odpowiednie poprawki. W sytuacji, gdy działania nie zostaną podjęte do upłynięcia terminu może to spowodować zwiększenie szans na mandat, a nawet przekierowanie sprawy do sądu rejonowego. Warte zaznaczenia jest to, że kara nakładana jest na pracodawcę, a nie na firmę.

Korzyści posiadania oceny ryzyka zawodowego

Po omówieniu zagadnień związanych z ORZ, jej brakiem, a także najważniejszymi informacjami związanymi z kontrolą z Państwowej Inspekcji Pracy, czas przejść do bardziej przyjemnych aspektów jakimi są korzyści płynące z posiadania owej dokumentacji. Jako pierwsze i najważniejsze wyróżnia się tu bezpieczeństwo pracowników podczas wykonywania czynności związanych z pracą, a także polepszenie ich samopoczucia. Dodatkowo wyróżnia się zwiększenie efektywności pracy. Po wdrożeniu dokumentacji oceny ryzyka zawodowego zmniejszy się możliwość powstania wypadków, a także chorób zawodowych w firmie. Minimalizacja wypadków może mieć pozytywny wpływ na wiele czynników, tj. brak odszkodowań i procesów sądowych, niższe składki, a także pozytywny wizerunek firmy